شناسایی ملکولی ومطالعه تنوع ژنتیکی گونه های فوزاریوم متعلق به کمپلکس جیبرلا فوجیکورویی با تاکید بر تولید سم فومونیسین با استفاده از روشهای چندشکلی طول قطعات تکثیر شده (aflp) و تعیین توالی نسبی ژن tef-1?

چکیده: در تحقیق حاضر دسته بندی و تنوع ژنتیکی 55 ایزوله فوزاریوم جدا سازی شده از نمونه های ذرت (42 ایزوله) و گندم (13ایزوله) از مناطق جغرافیایی مختلف ایران بررسی گردید. کلیه ایزوله ها به وسیله کلید های مورفولوژیک مورد شناسایی و با استفاده از تعیین توالی ژن tef-1? تائید شدند. ایزوله های شناسایی شده براساس تعیین توالی ژن tef-1? شامل فوزاریوم ورتیسیلوئیدس (26 ایزوله، 3/47%) ، فوزاریوم پرولیفراتوم 26 (ایزوله3/47%)، فوزاریوم فوجیکورویی (یک ایزوله، 8/1%)، فوزاریوم ردولنس (یک ایزوله، 8/1%) و فوزاریوم نیگامایی (یک ایزوله، 8/1%) بودند. ایزوله های شناسایی شده براساس دندروگرام حاصل از آنالیز توالی ژن tef-1? در سه گروه طبقه بندی شدند. ایزوله های فوزاریوم پرولیفراتوم و فوزاریوم فوجیکورویی در گروه i ، ایزوله های فوزاریوم ورتیسیلوئیدس و فوزاریوم نیگامایی در گروه ii و فوزاریوم ردولنس در گروه iii جای گرفتند. این اولین گزارش فوزاریوم ردولنس از ایران است که از نمونه گندم جدا شد. همچنین شناسایی توانایی تولید فومونیسین b1 توسط فوزاریوم های جدا سازی شده با استفاده از روش های کروماتوگرافی لایه نازک و کروماتوگرافی مایع با کارایی بالا مورد بررسی قرار گرفت. 22 ایزوله از 55 ایزوله (40%) فومونیسین b1 تولید کردند که محدوده تولید آنها از 4/230 تا 9565 میکروگرم در میلی لیتر ارزیابی شد. ایزوله هایی مولد فومونیسین b1 شامل فوزاریوم ورتیسیلوئیدس (8 ایزوله، 5/14%)، فوزایوم پرولیفراتوم (13، 7/23%)، فوزاریوم فوجیکورویی (1 ایزوله،8/1 %)، فوزاریوم نیگامایی(1 ایزوله، 8 /1%) بودند. بیشترین میزان فومونیسین توسط فوزاریوم ورتیسیلوئیدس و بعد از آن فوزاریوم پرولیفراتوم تولید شد. تنوع ژنتیکی 55 ایزوله فوزاریوم با استفاده از نشانگر های پلی مورفیسم طول قطعات تکثیر شده(aflp) مورد ارزیابی قرار گرفت و گروه بندی ایزوله ها با استفاده از ضریب تشابه دایس و الگوریتم upgma صورت گرفت. براساس 54 نشانگر چند شکل، 55 ایزوله فوزاریوم در هفت گروه انگشت نگاری مجزا (a-g)قرار گرفتند که گروه انگشت نگاری a با 20 عضو بزرگترین گروه ژنتیکی و بقیه گروه ها بین 2 تا 10عضو را شامل شدند. بر اساس نتایج تجزیه واریانس مولکولی (amova) تنوع ژنتیکی جمعیت ها بیشتر از درون جمعیت ها ارزیابی شد که ناشی ازعواملی مانند جهش و مهاجرت ژن یا ژنوتیپ می باشد. نتایج حاصل از دندروگرام تعیین توالی ژن tef-1? ایزوله ها را در سه گروه در حالیکه aflp در 7 گروه ژنتیکی طبقه بندی نمود، علت را می توان در بررسی تمام ژنوم و ایجاد قطعات مختلف dna توسط تکنیک aflp نسبت داد. قرار گرفتن ایزوله های مختلف مولد فومونیسین در گروههای متفاوت ناشی از وجود ارتباط گونه ها و سوش های جدا شده با تولید فومونیسین می باشد در حالیکه قرار گرفتن ایزوله های مختلف در یک گروه هر گونه ارتباط بین ایزوله ها و منشاء جغرافیایی را رد می نماید. واژگان کلیدی: فوزاریوم، فومونیسین، تعیین توالی ژن tef-1?، نشانگر aflp